در اولین روز این همایش حجت الاسلام والمسلمین رمضانی، امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ در سخنانی با ابراز خرسندی از حضور پرشور جوانان در این مراسم معنوی، با تاکید بر اهمیت «معنویت» در دین اسلام به تشریح تفاوتهای معنویت دینی و معنویت نوین پرداخت و افزود: در دین مبین اسلام خشونت هیچ جایگاهی ندارد و اگر معنویت اسلام منتشر شود بسیاری از انسانها به انس با اسلام علاقه مند می شوند.

مدیر مرکز اسلامی هامبورگ ادامه داد: در معنویت دینی عقلانیت، وظیفه شناسی و شناخت تکلیف مهم است و توجه به دنیای آخرت از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در معنویت دینی ارتباط با خداوند متعال در رأس قرار دارد و در تلقی دین داران معنویت رابطه تنگاتنگ با خداوند است.

حجت الاسلام والمسلمین رمضانی افزود: در چهارچوب دین، معنویت احساسی است که انسان نسبت به حقایقی که در افقی بالاتر از عالم ماده قرار گرفته اند پیدا می کند. لذا شخص با معنویت قلب خود را می گشاید، ظرفیت تجربه عظمت، تقدّس و سپاسگزاری را در خود پرورش می دهد، اندوه زندگی را حس می کند، شور و شوق وجود را می شناسد و خود را تسلیم حقیقتی می کند که والاتر از همه چیز است.

* تفاوت عقلانیت اسلامی با راسیونالیسم غربی، معنویت بودایی و عرفان آمریکایی

وی با اشاره به تفاوت عقلانیت اسلامی با راسیونالیسم غربی گفت: در معنویت اسلامی باید میان عقلانیت، معنویت و عدالت جمع گردد و عقلانیت اسلامی با راسیونالیسم غربی متفاوت است. عقلانیت اسلامی در زیر سایه وحی قرار دارد و عدالت نیز با شریعت الهی وفق داده شده و متناقض شریعت الهی نیست. معنویت اسلامی از نوع معنویت بودائی نیست که هیچ ارتباطی با زندگی عینی نداشته باشد و همچنین امری حاشیه ای و سلیقه ای از نوع معنویت و عرفان آمرکایی نیست که مانند یک سرگرمی برای جوانان باشد، بلکه معنویت اسلامی پاسخی به نیاز درونی انسان است که در خود احساس می کند.

حجت الاسلام والمسلمین رمضانی در همین زمینه یادآور شد: انسان از نظر اسلام دارای دو بعد است که غایت خلقت او در دنیای مادی، غایتی مقدس است. این موجود شریف حدوثا و بقاءً به خداوند غنی بالذات وابسته است. یعنی در دستگاه شریعت الهی که طرح حیات زمینی برای انسان است، انسان هویتی دارد که دارای درجات و مراتبی است . یک مرتبه از آن مرتبه ناسوتی اوست که تحت عنوان «من» از او نام برده می شود که همان نقش ناطقه یا روح غیبی است، به چشم وحی و عقل این «من» انسان همان هویت اصل او را تشکیل می دهد و ابزار تکامل آن، همان ارتباطی است که با وعاء خارج دارد. در معنویت دینی انسان با حقیقت و عدالت و انسانیت حقیقی آشنا می شود اما در معنویت مدرن اینگونه نیست.

* در معنویت نوین بحث « حقیقت» در میان نیست/ در این معنویت خدا وجود ندارد

مدیر مرکز اسلامی هامبورگ در معنویت نوین به هیچ وجه بحث « حقیقت» در میان نیست و هر گونه تجربه عاطفی و یا هیجانی نسبت به موضوعی را معنویت می دانند و در این نوع معنویت مهم این است که شخص برانگیخته شود و احساس اوج و تعالی نماید و یا به اصطلاح سرشار از حسّ عظمت گردد. در چنین تفکری یک قطعه موسیقی، شعری عاشقانه و ... می تواند شخص را به فضای معنوی پرواز دهد. در معنویت نوین نه خدا هست، نه اهل بیت (ع) و نه سخن گفتن با خداست. در این نوع معنویت اثری از تکلیف نیست و شخص می تواند به سراغ هر تجربه ای برود که به اصطلاح آن نقطه « اوج» را برای او به ارمغان آورد.

وی افزود: رئیس اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ های شیعه در بخش دیگری از سخنان خود از شب معنوی به عنوان شب محاسبه و نیز شکر نعمت یاد کرده و افزود: در اینگونه ایام فرصت و خلوتی برای انسان ایجاد می شود که در مسجد در محضر خدای متعال با او سخن بگوید و درباره خود درنگ و مطالعه ای داشته باشد که تاکنون چه چیزهایی را به دست آورده است و اکنون در چه جایگاهی قرار دارد. انسان در این شب باید تامل کند که چگونه باید از خداوند تشکر نماید که به او اجازه سخن گفتن داده شده است.

* شب معنوی یعنی شب «علیکم انفسکم»

حجت الاسلام والمسلمین رمضانی در پایان گفت: شب معنوی یعنی شب «علیکم انفسکم» یعنی شب به خود پرداختن و آشتی کردن با خود، با خدا و با دیگران. شب معنوی، شب محاسبه است، محاسبه اینکه با نعمتهای خداوند چه کردیم؟ از عمر، جوانی و استعدادهای خود چگونه بهره برده ایم؟ شب معنوی شب شکر نعمت هاست. شب معنوی شب توجه و بررسی و ارزیابی اعمال و رفتار خود است. خوشا به حال آنان که شب و روزشان معنوی است و برخی بالاتر همه حرکات و سکنات و حتی خواب خود را معنوی کرده اند. شب معنوی شب اعتراف است. اعتراف به اینکه من با خود چنان کردم که راه ارتباطم با خدای محبوبم کم رنگ یا قطع شده است و خلاصه شب معنوی شب مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاقبه و عتاب و تنبیه کردن هواهای نفسانی است.

سخنران دیگر این همایش حجت الاسلام انصاری، معاون فرهنگی مرکز اسلامی هامبورگ بود که در سخنان خود به مسئولیت انسان نسبت به خویش و یافتن راه هدایت پرداخت و به مصادیق و نشانه های هدایت با استناد به آیات قرآن اشاره کرد.

شایان ذکر است آقایان امید فشکی از طلاب حوزه علمیه هامبورگ و حسن محسن از جوانان مقیم هانوفر نیز مقالاتی را در رابطه با «معنویت» ارائه دادند.